Ύπνος ελαφρύς

 της Έλενας Σκαρπίδου 

(δημοσιευμένο στο Περιοδικό Κατοικία)

«Κυνηγούσε με τόση μανία τον ύπνο η Σοφία, στα βάθη του κορμιού της, που ροχάλιζε. Ήταν η μόνη στιγμή που την έβρισκα αληθινά προσιτή. Τέρμα οι μαγγανείες. Τέρμα τ’ αστεία. Σοβαρότης και μόνο σοβαρότης. Μοχθούσε ν’ αντλήσει κι άλλη ζωή, σάμπως απ’ την ανάποδη της ύπαρξης… Ήταν αχόρταγη εκείνες τις στιγμές, μεθούσε μάλιστα απ’ το πολύ να τη ρουφάει τη ζωή. Έπρεπε να τη βλέπατε, πρησμένη ακόμα από κείνους τους υπνάκους, με τα όργανά της να εκστασιάζονται ατέλειωτα κάτω απ’ τη ροδαλή επιδερμίδα της. Ήταν κωμική τότε και γελοία, όπως όλος ο κόσμος. Τρέκλιζε για λίγα ακόμη λεπτά από ευτυχία, κι έπειτα όλο το φως της μέρας επέστρεφε πάνω της, και σαν έπειτα από πέρασμα πολύ βαριού σύννεφου, η Σοφία ξανάβρισκε, περίλαμπρη, ελευθερωμένη, τον οίστρο της…»            

 Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» του Σελίν.

 

Μερικές φορές «μας πιάνουν στον ύπνο» κι άλλες «κοιμόμαστε κι η τύχη μας δουλεύει». Κάποιοι «κοιμούνται σα μωρά» και κάποιοι άλλοι «κοιμούνται όρθιοι» και τους αποκαλούμε «κοιμισμένους».

Το θέμα του ύπνου κρύβει πολλά παράδοξα: πέφτουμε στο κρεβάτι απρόθυμα κι όμως το εγκαταλείπουμε δύσκολα την επόμενη μέρα. Κάθε βράδυ σκεφτόμαστε «θα ξυπνήσω νωρίς», αλλά κάθε πρωί το σώμα δεν υπακούει. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι σηματοδοτεί ένα όριο μεταξύ αυτού που ελέγχουμε και αυτού που δεν ελέγχουμε. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε φορά που ξυπνά κανείς από τον ύπνο, από τη φαντασία, βιώνει ξανά κατά κάποιον τρόπο, τη στιγμή της γέννησης, της πρώτης συνάντησης μ’ έναν ανοίκειο εξωτερικό κόσμο. Δύο κόσμοι στις δύο πλευρές των βλεφάρων, των ονείρων και της εξωτερικής πραγματικότητας, που είναι ασύμφωνοι και πολλές φορές συγκρουόμενοι. Το έξω είναι, σε πρώτη φάση μετά το ξύπνημα, ένας εχθρικός τόπος, διαφορετικός από τον κόσμο των ονείρων που όμως σχετίζεται μ’ αυτόν. Ο κάθε άνθρωπος καταφέρνει να μπαινοβγαίνει σ’ αυτούς τους δύο κόσμους, όχι χωρίς δυσκολία και όχι πάντοτε. Κάποτε ένας κινέζος φιλόσοφος κοιμήθηκε κι ονειρεύτηκε ότι ήταν πεταλούδα. Ξάπλωσε πάνω σε ένα λουλούδι, μια όμορφη ανοιξιάτικη μέρα, αποκοιμήθηκε κι ονειρεύτηκε ότι ήταν φιλόσοφος. Όταν ξύπνησε δεν ήξερε αν ήταν ένας φιλόσοφος που ονειρευόταν ότι ήταν πεταλούδα ή αν ήταν πεταλούδα που ονειρευόταν ότι ήταν φιλόσοφος.

Δύο εναλλασσόμενοι κόσμοι λοιπόν, που πρέπει να συναρθρωθούν.

Ο Freud συνέδεε αυτή την «ώση για ύπνο» με την επιθυμία της επιστροφής στην ενδομήτρια ύπαρξη, σε μια κατάσταση μηδαμινής έντασης όπου οι σχέσεις με τον εξωτερικό κόσμο έχουν κοπεί και όλο το ενδιαφέρον γι’ αυτόν παύει. Γι’ αυτό άλλωστε πριν πέσουμε για ύπνο ξεφορτωνόμαστε το μεγαλύτερο κομμάτι του εγώ μας βγάζοντας ρούχα, γυαλιά, κοσμήματα, περουκίνι, μασέλες…

Ο Ύπνος και ο Θάνατος είναι εύλογο, να περνούν στη φαντασία των ανθρώπων σαν αδέλφια και να έχουν μητέρα τη Νύχτα, δηλαδή να αναφέρονται στην περιοχή του σκοτεινού και του απόκρυφου. Στην ελληνική μυθολογία, ο Ύπνος τριγυρίζει αθόρυβα στις στεριές και στις θάλασσες και είναι καλός με τους ανθρώπους αντίθετα από το Θάνατο που έχει καρδιά από σίδερο. Τον Ύπνο τον φαντάζονταν και τον παρίσταναν στην τέχνη νέο με φτερά στους ώμους, να αποκοιμίζει τους κουρασμένους καθώς τους ραντίζει με ένα κλαδί μουσκεμένο από τη δροσιά της λήθης ή καθώς χύνει από ένα κέρας υπνωτικούς χυμούς ή καθώς κινεί τα φτερά του. Την ίδια περίπου προσέγγιση συναντάμε και στα νανουρίσματα.

«Παιδάκι μου στην κούνια σου τρία δέντρα θα φυτέψω.

Το ’να το λέσι μυρσινιά, τ’ άλλο το λέσει δάφνη,

το τρίτο το καλύτερο τριανταφυλλιά με τ’ άνθη.

Να σει άνεμος τη μυρσινιά κι η μυρσινιά τη δάφνη

κι η δάφνη την τριανταφυλλιά, να σε ραντίζουν τ’ άνθη.

Ύπνε μου πάρε το παιδί να μου το σεργιανίσεις

στα ρόδα των περιβολιών, στα κρύα νερά της βρύσης».

Τα παλαιότερα χρόνια που οι γυναίκες είχαν πολλά παιδιά και ασχολίες εύρισκε την ευκαιρία με τα νανουρίσματα να κανακέψουν τα μωρά τους, να τους πουν πόσο τα αγαπούν, πόσο πασχίζουν γι’ αυτά, αλλά και πόσο καμαρώνουν. Τα νανουρίσματα είναι απλά ευχολόγια ή οργανώνονται γύρω από μυθικά θέματα. Ξεκινούν με μια επίκληση του ύπνου να έρθει να πάρει το παιδί, όμως η μάνα φροντίζει να υπενθυμίσει στον ύπνο ότι το παιδί είναι δικό της. Μόνο προσωρινά θα το πάρει για να του δώσει την ξεκούραση κι επομένως τη δύναμη που χρειάζεται για να κερδίσει όλα αυτά που η μάνα ονειρεύεται για το παιδί της και τα τραγουδάει σαν υπόσχεση και σαν παραμύθι. Όμως όσο ευεργετικός είναι ο ύπνος, άλλο τόσο και τρομακτικός. Σε μερικές περιοχές του Πόντου δεν υπάρχουν καθόλου νανουρίσματα. Τα παιδιά νανουρίζονται με μοιρολόγια. Η λαϊκή παράδοση δεν ξεχνά ότι ο Ύπνος είναι αδελφός του Θανάτου.

Και στα παραμύθια ο ύπνος μπερδεύεται με το θάνατο. Όμως στο τέλος, το ξύπνημα φέρνει την ευτυχία στους εμπλεκόμενους και στη συνείδηση των παιδιών που τα ακούνε κάθε αφύπνιση συνδέεται με κάτι ελπιδοφόρο και νέο. Ας θυμηθούμε την Ωραία Κοιμωμένη και το βαθύ ύπνο της Χιονάτης που δάγκωσε το δηλητηριασμένο μήλο.

Ο ύπνος φέρνει τα όνειρα που από την αρχαιότητα γοήτευαν τόσο τους ανθρώπους που ήθελαν να τα ερμηνεύσουν. Θεωρούσαν ότι έχουν θεϊκή προέλευση και προφητικές διαστάσεις. Ακόμη και σήμερα δεν έχει παντελώς εκλείψει αυτή η πεποίθηση εξαιτίας της μυστήριας και ακατανόητης φύσης τους.

Όλοι το έχουμε ζήσει κάποια στιγμή: ένα δύσκολο πρόβλημα που δεν έβρισκε λύση κατά τη διάρκεια της ημέρας λύθηκε ως δια μαγείας όταν ξυπνήσαμε την επόμενη. «Ένας καλός βραδινός ύπνος αποτελεί την καλύτερη γέφυρα ανάμεσα στην απόγνωση και την ελπίδα». (E. Joseph Cossman)
Τα όνειρα πράγματι βρίσκουν λύσεις, κάποιες αφηρημένες, κάποιες αποδεκτές, σε προβλήματα που μας έχουν μπερδέψει τις ώρες της εγρήγορσης. Όνειρα που αν και φαίνονται τρομακτικά, επίπονα ή ταπεινωτικά, πάντα πραγματοποιούν μια συνειδητή ή ασυνείδητη επιθυμία. Το όνειρο είναι ο φρουρός του ύπνου και όχι ο διαταράκτης του. Υπό ορισμένη έννοια όλα τα όνειρα είναι όνειρα άνεσης και εξυπηρετούν την πρόθεση του κοιμώμενου να μην ξυπνήσει, αλλά να συνεχίσει τον ύπνο του. Αυτή η διαδικασία είναι προφανής σε σεξουαλικά όνειρα, λιγότερο σε όνειρα που κρύβονται σε περίπλοκους συμβολισμούς και καθόλου προφανής στους εφιάλτες.

Όταν στα όνειρα κάποιος μεταμορφώνεται σε ακαταμάχητο Δον Ζουάν ή σε εκατομμυριούχο είναι πρόθυμος να αποδεχτεί αυτή τη θεωρία της πραγματοποίησης των επιθυμιών. Όταν όμως, μια νέα κοπέλα ονειρεύεται ότι την κυνηγούν ή τη δαγκώνουν σκυλιά θα αμφισβητήσει πιο εύκολα την καθολικότητα αυτής της άποψης. Πολλοί δεν κοιμούνται γιατί φοβούνται τους εφιάλτες. Μια πουριτανή γυναίκα ίσως παραμένει ξύπνια για να μην πραγματοποιηθούν στα όνειρα οι καταπιεσμένες σεξουαλικές της επιθυμίες.

Παρ’ όλους τους δισταγμούς μας, φαίνεται ότι τα περισσότερα όνειρα είναι συμβολικά. Λένε δηλαδή, αυτό που έχουν να πουν σε μια γλώσσα που δεν είναι εύκολο να κατανοήσουμε, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται αυτό. Η εξήγηση βρίσκεται στο γεγονός ότι τα καταπιεσμένα σεξουαλικά ένστικτα, εξαιτίας της πολυπλοκότητας και των απαγορεύσεων στην κοινωνία, έχουν προσδώσει σε διάφορες πρακτικές μια συνειδητή σημασία που στο ασυνείδητο έχει μια εντελώς διαφορετική. Σκοπός του ύπνου λοιπόν, είναι να μας αποζημιώσει για όλ’ αυτά που πρέπει να προσπεράσουμε όσο είμαστε ξύπνιοι, για όλες αυτές τις επιθυμίες που πρέπει να καταπιέσουμε για να εναρμονιστούμε με τις αρχές της πολιτισμένης ζωής.

Ο ύπνος είναι ένας τρόπος απόδρασης από την πραγματικότητα και από τη μονοτονία της ύπαρξης. Μέσα στα όνειρα οι νόμοι της βαρύτητας δεν ισχύουν και μπορούμε να πετάξουμε, αλλάζουμε πρόσωπα, γινόμαστε μωρά, γέροι, ζώα, πεθαίνουμε και ζωντανεύουμε.

Όσο για το μεσημεριανό ύπνο, ευτυχώς είναι ακόμη πολλοί οι πιστοί που αντιστέκονται στα συνεχή ωράρια και στην εντατικοποίηση της καθημερινότητάς μας και τον απολαμβάνουν χωρίς ενοχές. Πολλοί ζωγράφοι έχουν αποθανατίσει τη σιέστα με αθώα ή φλογερά χρώματα: ο Καραβάτζιο με την «Ανάπαυση κατά τη φυγή στην Αίγυπτο», ο Μπρέγκελ στο «Θερισμό» όπου εξουθενωμένοι χωρικοί έχουν αποκοιμηθεί στη σκιά, ο Γιάν Στέεν που «Το ζευγάρι στο κρεβάτι», φαίνεται να το τύλιξε ο ύπνος μετά την ηδονή και άλλοι. Αλλά και συγγραφείς από το 19^ο και μετά βάζουν τους ήρωές τους να υποκύπτουν στην απραξία του μεσημεριού κάτω από τη σκιά ενός δέντρου ή στη δροσιά ενός δωματίου με κατεβασμένες γρίλιες. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ποταμός το βιβλίο του Τιερύ Πακό, γάλλου ακαδημαϊκού και συγγραφέα, «Η τέχνη της σιέστας». Ο Πακό διαπιστώνει πως η μεσημεριανή ανάπαυλα άρχισε να εκτοπίζεται από την εποχή που εφευρέθηκαν τα ρολόγια και η βιομηχανική επανάσταση έκανε την επέλασή της, όταν υιοθετήθηκαν πιο αυστηρά ωράρια και μπήκαν στο λεξιλόγιο οι όροι παραγωγικότητα και αποδοτικότητα. Πιστεύει πως η σιέστα είναι αντίσταση εναντίον του παγκόσμιου χρόνου, αυτού του παράγωγου της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας. «Η λέξη ελευθερία δεν έχει νόημα παρά μόνο αν υπάρχει έλεγχος του καθενός στο χρόνο του», υποστηρίζει. «Η ελεύθερη διαχείριση του χρόνου του είναι η εγγύηση της αυτονομίας του. Αυτή η εξατομίκευση του χρόνου δε σημαίνει έλλειψη πολιτικής συνείδησης, άρνηση σεβασμού των κανόνων που όλη η ζωή μέσα στην κοινωνία υπαγορεύει ή περιφρόνηση του άλλου, αλλά δηλώνει τη θέληση να είναι κανείς συμβατός με το χρόνο του, με σκοπό να διασφαλίζει την παρουσία του στον κόσμο, μαζί και μέσω των άλλων».

Ωστόσο υπάρχουν και άνθρωποι, ευαίσθητοι συνήθως ανικανοποίητοι, που φαίνεται ότι τους λείπει πάντα ύπνος. Αυτοί δραπετεύουν από την πραγματικότητα και ονειρεύονται κατά τη διάρκεια της μέρας. Οι ονειροπολήσεις τους είναι έντονες και διαρκείς και μοιάζουν με τα νυχτερινά όνειρα. Γι’ αυτό φαίνεται να μην πολυεπικοινωνούν με τον έξω κόσμο. Είναι αφηρημένοι γιατί κοιμούνται όρθιοι κι απλώς έχουν τα μάτια ανοιχτά. Αφήστε τους στην ησυχία τους!

Πρέπει να σημειώσουμε ότι μερικοί άλλοι, ιδιαίτερα ενεργητικοί με πολλά ενδιαφέροντα, δε χρειάζονται τόσο ύπνο όσο άλλοι που ζουν μια πιο ήσυχη ζωή. Ο Ναπολέων, για παράδειγμα δεν κοιμόταν σχεδόν ποτέ παραπάνω από τέσσερις ώρες. Όταν όμως τον έστειλαν εξορία στο νησί της Αγίας Ελένης κοιμόταν πολύ περισσότερο. Το ίδιο και ο Έντισον. Πολλοί διάσημοι άνθρωποι κατάφεραν να ζήσουν υγιώς παρόλο που ξεκουράζονταν λίγο. Αυτοί όμως, πραγματοποιούσαν σχεδόν όλες τις επιθυμίες τους τις ώρες της εγρήγορσης. Η δουλειά τους δεν τους καταπίεζε, αλλά τους πρόσφερε διάφορες μορφές ικανοποίησης. Ζούσαν δηλαδή τα όνειρά τους ενώ ήταν ξύπνιοι. Αυτό φαίνεται και από παρατηρήσεις κατοίκων σε μικρές πόλεις και χωριά οι οποίοι εν γένει, κοιμούνται πολύ περισσότερο από τους ανθρώπους της πόλης. Η πόλη, ακόμη και για τους φτωχούς, παρουσιάζει περισσότερο ενδιαφέρον και εναλλαγές απ’ ό,τι η ήσυχη τακτοποιημένη ζωή του χωριού.

Φαίνεται ότι τελικά η μονοτονία προκαλεί τον ύπνο. Κοιμόμαστε όταν παρακολουθούμε ένα μονότονο έργο, όταν ακούμε μονότονη μουσική ή βρισκόμαστε σε μια βαρετή τελετή. Μερικοί άνθρωποι μας φέρνουν ύπνο, η φωνή τους, αυτά που λένε. Για θυμηθείτε στο σχολείο πόσες φορές παλεύατε με τη νύστα σε συγκεκριμένους  καθηγητές ή μαθήματα. Οι σημερινές συνθήκες εργασίας επίσης, σε κλειστά γραφεία χωρίς ηλιακό φως, προκαλούν υπνηλία και μείωση των επιδόσεων και του εύρους της προσοχής.

Κοιμόμαστε κυρίως κατά τη διάρκεια της νύχτας γιατί η έλλειψη φωτός και χρωμάτων κάνει τον κόσμο πιο ομοιόμορφο, γι αυτό και πιο μονότονο. Οι κινήσεις αναγκαστικά γίνονται πιο αργές εξαιτίας της έλλειψης φωτός και πιο δύσκολες.

Όταν είμαστε κουρασμένοι οι αισθήσεις δεν είναι τόσο οξυμένες και η ζωή φαίνεται πιο βαρετή, οπότε χρειαζόμαστε απελπισμένα την απόδραση μέσω των ονείρων. Μερικές φορές όμως, παρόλη την ταλαιπωρία που νιώθουμε, δε μας παίρνει ο ύπνος. (Να σημειώσουμε εδώ ότι καταπιεσμένες και απραγματοποίητες επιθυμίες βασανίζουν κατά τη διάρκεια της νύχτας περισσότερο τους νέους παρά τους γέρους. Οι γέροι υποθέτω ότι υποφέρουν κυρίως από ενοχές). Αυτό μπορεί να συμβαίνει όμως, και από έλλειψη άσκησης που αφήνει το σώμα με εγκλωβισμένη ενέργεια η οποία τελικά βγαίνει στο κρεβάτι καθώς μάταια στριφογυρίζουμε και κλωτσάμε τον αέρα.

Ο καφές, το τσάι, τα μπαχαρικά και τα φρούτα με βιταμίνη C καλό είναι να τα αποφεύγουμε πριν τον ύπνο, γιατί σε κάνουν ευαίσθητο στα ερεθίσματα, όπως ένα φρενάρισμα, μια κόρνα. Το πολύ νερό θα σε σηκώσει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Επίσης το αλκοόλ, μπορεί να σε ρίξει ξερό στο κρεβάτι ή όπου αλλού να ’ναι, αλλά ο ύπνος είναι ανήσυχος και δε διαρκεί πολύ.  Όχι στην πείνα, αλλά ούτε και στο πολύ φαΐ, όχι στη ζέστη, αλλά ούτε και στο κρύο. Ζεστάνετε τα κρύα σας πόδια πριν ξαπλώσετε, μη βάζετε πολλές κουβέρτες και διώξτε απ’ το υπνοδωμάτιο ενοχλητικούς συζύγους που στριφογυρίζουν, κλωτσάνε ή ροχαλίζουν. Έστω προσωρινά…

Ο θυμός που εκτονώνεται επίσης, κάνει καλό στον ύπνο.

Οι θόρυβοι υποτίθεται ότι μας εμποδίζουν να κοιμηθούμε, ένας πολύ μονότονος ήχος, όπως το τικ τακ του μετρονόμου, ή ο ήχος του τραίνου πάνω στις ράγες μπορεί να σε αποκοιμίσει. Όταν όμως σταματήσει, μπορεί να ξυπνήσεις ξαφνικά. Εγώ, ας πούμε, κοιμάμαι μια χαρά στο λεωφορείο, αλλά όταν κάνει στάση, ξυπνάω αμέσως.

Οι άνθρωποι συχνά υπερβάλουν με τις αϋπνίες τους. Έρευνες αποκάλυψαν ότι ενώ κάποιοι που συμμετείχαν στο πείραμα, ήταν σίγουροι ότι δεν είχαν κοιμηθεί καθόλου όλη τη νύχτα, κάποιες στιγμές τον είχαν πάρει τον υπνάκο τους.

Όταν δε σε πιάνει ύπνος είναι καλύτερα να σηκωθείς, να κάνεις κάτι άλλο και μετά να ξαναπροσπαθήσεις. Η αϋπνία μπορεί να τραφεί από οποιαδήποτε σκέψη ακόμη και από τη σκέψη ότι δε θα σκεφτώ τίποτα. Είναι σατανική! Αν είχαμε κατά τη διάρκεια της ημέρας τόσες πολλές ιδέες όσες και τις άγρυπνες νύχτας, θα είχαμε κάνει περιουσία. 

«Ένα κοπάδι πρόβατα που περνούν νωχελικά

το ένα μετά το άλλο. Ο ήχος της βροχής

και μέλισσες που βουίζουν.

Ο ήχος του νερού που πέφτει στο ποτάμι, άνεμοι και θάλασσες, ομαλά λιβάδια, λευκά σεντόνια νερού και

ασυννέφιαστος ουρανός.

Τα έχω σκεφτεί όλα ξανά και ξανά

κι ακόμη είμαι ξαπλωμένος με μάτια ανοιχτά…

William Wordsworth, "To Sleep"

Όσο πιο περίπλοκος γίνεται ο πολιτισμός, τόσο πιο αναγκαίος γίνεται ένας καλός ύπνος και τόσο περισσότερες οι ψυχικές διαταραχές που οφείλονται στην έλλειψή του. Η στέρησή του, μετά τις 40 ώρες, προκαλεί διαταραχές κυρίως στη μνήμη, τη σκέψη και την αντίληψη. Μετά τις 100 ώρες, παρατηρούνται αλλαγή της συμπεριφοράς με ψυχωσικού τύπου συμπτώματα. Οι βιολογικές επιπτώσεις από την υπνική στέρηση εντοπίζονται κυρίως στο μεταβολισμό και στο ορμονικό σύστημα. Οι επιστήμονες λένε ότι ο ύπνος μας προστατεύει από τον καρκίνο και από καρδιακές παθήσεις, ιδίως ο μεσημεριανός. Αποκαθιστά τις κυτταρικές βλάβες, απελευθερώνει τις δυνάμεις δόμησης, ανάπτυξης και αυτοεπισκευής. «Αποτελεί μια χρυσή αλυσίδα που συνδέει την υγεία και το σώμα μας», λέει ο Thomas Dekker. Σε σκοτεινό και ήσυχο περιβάλλον χαλαρώνει, ομορφαίνει, αναζωογονεί. Γι’ αυτό δώστε ιδιαίτερη προσοχή στη διακόσμηση της κρεβατοκάμαρας, εκεί που αρχίζουμε και τελειώνουμε τη μέρα μας. Επιλέξτε λίγα και απλά έπιπλα και αντικείμενα που δε θα σας τραβούν την προσοχή- σε όποιο στιλ ταιριάζει στην προσωπικότητά σας για να αισθάνεστε ασφάλεια και θαλπωρή. Για τον ίδιο λόγο χρησιμοποιήστε απαλά χρώματα στους τοίχους και τα υφάσματα. Κυρίως όμως, επενδύστε στο στρώμα. Πρέπει να είναι ανατομικό- ούτε πολύ σκληρό, ούτε πολύ μαλακό- από φυσικά υλικά. Το μαξιλάρι επίσης πρέπει να είναι μέτριας σκληρότητας και όχι πολύ ογκώδες για να μπορεί το κεφάλι να αναπαύεται. Πριν πέσετε για ύπνο αερίστε το υπνοδωμάτιο, απομακρύνετε τα λουλούδια και τα φυτά και ψεκάστε το μαξιλάρι σας με αιθέριο έλαιο λεβάντας που έχει ηρεμιστικές ιδιότητες.

Πάντως πριν αναζητήσετε πιο δραστικές λύσεις για τυχόν αϋπνίες που σας βασανίζουν, καλό θα ήταν να το σκεφτείτε καλά. Τα παλαιότερα χρόνια οι άνθρωποι στάθμιζαν προσεκτικά όλους τους παράγοντες που μπορεί να είχαν προκαλέσει το πρόβλημα και με υπομονή αντιμετώπιζαν τα συμπτώματα. Σήμερα η πίστη στις φαινομενικά απεριόριστες δυνάμεις της επιστήμης έχει οδηγήσει τον άνθρωπο στην απάρνηση της σοφίας που έχει συσσωρευτεί από τους προγόνους μας εδώ και χιλιάδες χρόνια, στο όνομα της ταχύτητας και της άνεσης. Στην αρχή κάθε θεραπείας θα έπρεπε να θέτουμε την ερώτηση «από πού προέρχεται η αϋπνία;» και όχι «πως θα απαλλαγώ απ’ αυτήν το συντομότερο δυνατό;». Αν δε βρούμε το θάρρος να αντιμετωπίσουμε τα αίτια, αναγκαστικά θα καταφύγουμε στα υπνωτικά. Όσο όμως δεν ασχολούμαστε με την αιτία εξακολουθούμε να κινδυνεύουμε και μάλιστα η επόμενη εκδήλωση συμπτωμάτων μπορεί να είναι ακόμη πιο επικίνδυνη από την πρώτη. Η επιτυχημένη αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών αποτελεί σχεδόν ολόκληρη τη διάγνωση και οδηγεί σε μια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική θεραπεία. Σ’ αυτό το σημείο μεγάλο ρόλο παίζει η ικανότητά μας να παρατηρούμε τις αλλαγές στο σώμα και στην ψυχή μας και είναι απαραίτητη η εξάσκηση και η ετοιμότητα. Το σώμα μας αντιδρά όταν το αναγκάζουμε να αγνοεί συνέχεια τους φυσικούς του ρυθμούς (σεληνιακούς, βιολογικούς κ.λ.π.). Αυτό που δηλαδή, σκεπαζόταν για καιρό, κάνει τώρα την εμφάνισή του.

Μια άλλη παράμετρος που παραγνωρίζεται από τους γιατρούς είναι η διατροφή και η πέψη στην πρόκληση διαφόρων συμπτωμάτων. Ό,τι εισέρχεται στο σώμα μας μπορεί να γίνει δηλητήριο ή φάρμακο, ανάλογα με τα συστατικά του και την ποσότητα και ακόμη ανάλογα με τη χρονική στιγμή της λήψης. Παραγνωρισμένη επίσης είναι η αξία των βοτάνων στην πρόληψη και στη θεραπεία πολλών ασθενειών και της αϋπνίας. Δοκιμάστε επίσης τεχνικές χαλάρωσης και μασάζ ή απευθυνθείτε σε επαγγελματίες ειδικούς της ψυχικής υγείας που δε δίνουν υπνωτικά αλλά σας βοηθούν να αναζητήσετε τις αιτίες των διαταραχών σας. Πολλές φορές απαιτείται λοιπόν, να αλλάξει ο τρόπος ζωής μας για να καταπολεμήσουμε ουσιαστικά τα συμπτώματα.

¶Στην Ελλάδα τα υπνωτικά και τα ηρεμιστικά συνταγογραφούνται από τους γιατρούς (ψυχιάτρους και μη) με μεγάλη ευκολία, κάτι που κάνει τις φαρμακευτικές εταιρίες να τρίβουν τα χέρια τους κι εμάς να τους υποψιαζόμαστε ότι ελέγχονται απ’ αυτές, ξεχνώντας την ανθρωπιστική πλευρά του επαγγέλματός τους.
Το πιο λογικό εκ μέρους μας είναι να αναζητήσουμε¶ εκείνους τους επαγγελματίες υγείας που μεταχειρίζονται τα φάρμακα με όσο σεβασμό αξίζουν, που θα μας δώσουν χρόνο και συμβουλές ώστε να ανακαλύψουμε τις αιτίες των διαταραχών μας, που θα συνταγογραφήσουν αυτές τις ισχυρές, επικίνδυνες ουσίες αφού πρώτα δοκιμάσουν όλες τις άλλες πιθανές λύσεις. Αναζητήστε τους "εναλλακτικούς-ανεκτικούς" γιατρούς που θα χρησιμοποιήσουν τις ασφαλέστερες, φτηνότερες και πιο αποτελεσματικές θεραπείες πρώτα, και μόνο έπειτα θα σας οδηγήσουν προς τα ακριβά, επικίνδυνα φάρμακα.
Οι ασφαλείς, φτηνές λύσεις είναι η γυμναστική, τα βότανα, οι βιταμίνες, ο βελονισμός, οι διατροφικές αλλαγές ή άλλοι τύποι θεραπειών.

Τα υπνωτικά πάντως, δεν φέρνουν τον ύπνο αλλά μια μορφή μη συνείδησης που μοιάζει με το θάνατο. Είναι απλώς δηλητήρια σε μικρές δόσεις (μπορεί κανείς να το διαβάσει στις παρενέργειες). Ο ύπνος με υπνωτικά μπορεί να μη συνοδεύεται από όνειρα και για αυτό είναι σχεδόν άχρηστος. Συνήθως οι άνθρωποι που τα παίρνουν παραπονιούνται ότι βλέπουν εφιάλτες που όμως δεν είναι καθαρτήριοι, δεν ικανοποιούν επιθυμίες και δεν κάνουν τον ύπνο πολύτιμο και ανανεωτικό. Κι αν δε σας έπεισα, υπάρχει μια έρευνα στην οποία διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες με περιστασιακά προβλήματα αϋπνίας δεν παρουσίαζαν αυξημένη θνησιμότητα, όσοι όμως έκαναν χρήση υπνωτικών χαπιών είχαν αυξημένες πιθανότητες να επιβιώσουν λιγότερο. 

Άλλωστε «τα τείχη που χτίζουμε γύρω μας για να κρατήσουμε τη θλίψη μακριά, κρατούν μακριά και τη χαρά». Τζιμ Ρον